Алаш арыстары демократиялы қоғам қалыптастырып, қазақтың ұлттық мемлекетін құруды көздеді. Кез келген мемлекеттің, қоғамның негізі – экономика. Ал ұлттық экономика туралы сөз қозғағанда, алдымен Алаш арыстарының бес ұстанымына тоқталмай өтпейміз.

Солардың бірі «жердің астын­дағы, үстіндегі, аспанындағы бар­лық игілік қазақ мемлекетіне қыз­мет етуі керек» деген ұранмен астасып жатты. Сол сияқты «Ша­руа­шылық бабындағы құлдық – ешбір емі табылмайтын құлдық», деген екен Алаш қайраткерлерінің бірі Мұхамеджан Сералин. Бұл жерде шаруашылық деп отырғаны – экономика. Демек экономика азат болмай, толық тәуелсіздікке қол жеткізу – өте күрделі мәселе. Бұл идея қазірдің өзінде өте өзекті.

Еліміз егемендік алған 30 жыл­да ұлттық экономикамыз жоға­рыда алаштықтар айтқан ұстын мәселелердің бәрін бастан өткеріп келеді десек қателеспейміз. Тұң­ғыш Президент Н.Назарбаевтың тәуел­сіздіктің елең-алаң шағында «алдымен – экономика, сосын – саясат» деген ұстанымы ғасыр ба­сындағы алаштықтардың эконо­микалық көзқарасымен ұштасып жатты. Яғни тәуелсіздіктің тұ­ғы­ры алаштықтар айтқандай, «эко­но­микалық құлдықтан» құ­тылмай, кемелдену болмайтыны түсінікті.

Сол сияқты Алаш қайраткері Ә.Бөкейханов өндіріс пен өнер­кәсіп ісінің ұлт болашағына қажет екендігі жайлы терең толғап: «Завод ісі жұрттың жалпы шебер, көнбіс, ұста болуына байлаулы» деген екен. Мұндағы «көнбіс» ұғымы мамандық игерудегі та­бандылық пен талмай ізденіс жо­лындағы жанкештілік жайлы айтылып отыр. Бұл идея, бұл бағыт – қазірдің өзінде жастар, болашақ ұрпақ үшін де құнды.

Тәуелсіздік алған 30 жылда еліміз­дегі жастардың техникалық маман­дықтарға ден қоймауы анық байқалды. Шетелден жұ­мыс кү­шінің көптеп тартылуы, оларға жергілікті мамандарға қара­ғанда еңбекақының көбірек төленуі – ұлттық маман-кадр мә­селесінде ойланарлық жағдай. Біз ұлттық мемлекет құрып, ұлттық бір­текті экономикалық жүйе қалып­тастырғымыз келсе, ұлт мүддесін ойлайтын, ұлттық мүддеге қызмет ететін ұлттық санадағы кадр­лар даярлауымыз қажет. Allur Group компаниясының басшылығы осы мақ­сатта ұлттық кадрлар даярлау­ды қолға алып, Қазақстандағы ең ірі автомобиль жасау кәсіпорны «СарыарқаАвтоПром» ЖШС дис­­трибьюторы ретінде осы «СарыарқаАвтоПромдағы» екі мыңға жуық қарапайым жұмыс­шыны техникалық мамандықтарға оқытты. Заманауи мамандықты игеріп, техниканың тілін тапқан­дардың 1400-ге жуығы – өзіміздің қаракөздер.

Десек те, санға қарап марқай­ғанымызбен, сапалы, бәсекеге төтеп беретін өнім дайындалуы үшін өз ісінде білікті маман даярлануы әр кезде қажет-ақ. Қостанай ав­томобиль зауыты мамандарын оқып, үйренуге, тәжірибе ал­ма­суға шетелге шығарып тұрады. Жоғарыда айтып кеткеніміздей, ұлттық кадр жасақтау үшін Allur Group компаниясы Қостанай автомобиль көлігі колледжімен дуаль­­ды білім беру аясында өзара келісім жасап, сұранысқа ие ма­мандықтар бойынша қазақ то­бының ашылуына мұрындық бол­ды. Колледжде биылдан бас­тап «Техник-механик», «Авто­мобильдерді жөндеу жөнін­дегі слесарь», «Автомобиль электр жаб­дықтарын жөндейтін электрик» біліктіліктері бойынша қазақ тобына үміткерлерді қа­был­дау бас­талды.

Оқу орнында техникалық ма­мандықтар бойынша оқытылатын қазақ тіліндегі оқулықтар тапшы болғандықтан, зауыт басшылығы қажетті оқулықтармен қамтуды да өз мойнына алған. Әзірге «барымен базар» дегендей, автомобиль саласына қатысты оқулықтарды қазақшаға аудартып, ұсынып отыр.

Басталған істің бабы таймаса, ілгері басқан сайын күрмеуі шешілмеген мәселе шығып тұ­рары сөзсіз. «Ол – техникалық са­лаларға бейімделген қазақтілді оқу­лықтардың жоқтығы. Қазіргі қарыштап дамыған заманда, тех­нологиялық, экономикалық және әлеуметтік салаларда терең және қарқынды өзгерістер, цифрландыру кезеңінде дендеп енген термин сөздерді ауыл баласының аузына қалай салып береміз», дейді зауыт директоры Сырым Семейбаев.

Айтса айтқандай, ұлттық кадр мәселесін шешу барысында төл тілі­міздегі техникалық термин ісін жүйелеген дұрыс. Өйткені тіл – қоғамдық қатынас құралы. Тіл түзелмей, іс түзелмейді. Демек қа­зіргі қоғам алдында шешімін кү­­­тіп тұрған бір мәселе осы. Бұйыр­­са, бұл да оң шешілер деген үміттеміз.

Машина жасау саласында оңды қадамға бет бұрған бизнестің осы бастамасы басқа салаларда да жалғасын тапса дейміз.

Айгүл АХМЕТОВА, «Атамекен» ҰКП Төралқа төрағасының кеңесшісі