Қазақстан Премьер-Министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен Энергетика министрлігі және «ҚазМұнайГаз», QazaqGaz, «Самұрық-Энерго», KEGOC, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ компаниялары басшылығының қатысуымен Энергетикалық кеңес отырысы өтті.
Күн тәртібінде Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев пен Қатар мемлекетінің Әмірі шейх Тәмим бен Хамад Әл Тәни арасында биылғы ақпан айында қол жеткізілген уағдаластықтардың орындалуын бақылау мәселесі қаралды.
«QazaqGaz» ҰК» АҚ басқарма төрағасы Санжар Жаркешов бірлескен газ жобаларын іске асыру барысы туралы баяндады. Қатардың UCC Holding компаниясымен бірге қуаттылығы жылына 1 млрд м3 және 2,5 млрд м3 болатын екі газ өңдеу зауыты, жаңа КС-14 компрессорлық стансасы және «КС-14-Қостанай-Ақтөбе» магистралды газ құбыры, сондай-ақ «Бейнеу-Бозой-Шымкент» МГҚ екінші желісі салынады.
Қостанай облысын одан әрі газдандыру және ірі өнеркәсіптік объектілерді газбен қамтамасыз ету мақсатында «Ақтөбе – Қостанай» магистральдық газ құбырының құрылысын іске асыру жоспарлануда.
«Интергаз Орталық Азия» АҚ 2024 жылдың 1-тоқсанында аяқталуымен жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуді бастады. Жобада ұзындығы 600 шақырымнан астам газ құбырын және КС-14 базасында компрессорлық станцияларды салу көзделіп отыр.
Жобаның құны техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеу қорытындылары бойынша айқындалатын болады. Техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеу шеңберінде газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесін құру үшін жобаланатын газ құбырын «Сарыарқа» магистральдық газ құбырымен қоршау мүмкіндіктері зерделенетін болады.
ГӨЗ құрылысы өңдеу қуатын арттыру арқылы шикі газды тиімді пайдалануға бағытталған. «Бейнеу-Бозой-Шымкент» магистралды газ құбырының екінші желісін салу оңтүстік, орталық және солтүстік өңірлерді газбен жабдықтаудың, сондай-ақ экспорт көлемін сақтаудың арқасында Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
Жаңа компрессорлық станса мен «Ақтөбе-Қостанай» магистралды газ құбырын іске қосу Қостанай облысының халқы мен өңірдің өнеркәсіп кәсіпорындарын көгілдір отынмен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Жиынға қатысушылар мәміленің негізгі шарттарын бекітті. QazaqGaz және UCC Holding жалпы маңызды төрт жоба бойынша ортақ келісімге келгені атап өтілді. Алдағы уақытта оларды бірлесіп жүзеге асыру жұмыстары басталады.
Премьер-Министр жобаларды іске асыру кезінде QazaqGaz ұлттық компаниясы тобының ішкі құзыреттерін және отандық өндірушілердің өнімдерін барынша пайдалануды тапсырды. Сонымен қатар Энергетика министрлігіне газ саласының табыстылығын әрі қарай арттыру жөнінде тапсырмалар берілді.
«Қазақстан Президенті мен Қатар Әмірі арасындағы уағдаластықтар еліміздің экономикасы үшін аса маңызы бар бірқатар мега-жобаларды бірлесіп іске асыруға мүмкіндік береді. Біз Қазақстанда заманауи қуатты газ өнеркәсібін құру жолында орнықты түрде алға жылжып келеміз. Жобаларды іске асыруда ешқандай іркілістер болмауы керек. Барлық мәселе менің жеке бақылауымда», – деп атап өтті Олжас Бектенов.
Энергетика министрлігі мен QazaqGaz мәліметтеріне сәйкес, 2024 жылы Қазақстанда газ өндіру көлемі 60,456 млрд м3 дейін өседі деп күтілуде. Өндірістің 85%-дан астамын Теңіз (27%), Қарашығанақ (38%) және Қашаған (20%) жобалары қамтамасыз етіп отыр. Газ саласының даму қарқынын елімізде соңғы жылдары газ өндірудің тұрақты өсіп келе жатқанынан байқауға болады.
2024 жылы тауарлық газ өндірісі 28,054 млрд м3 көлемінде жоспарланып отыр. Газдың болжамды балансына сәйкес 2024 жылы ағымдағы ішкі тұтыну 20,9 млрд м3 құрайды.
Премьер-Министр әкімдік алдағы уақытта да өңірді газдың қосымша көлемімен қамтамасыз ету мәселесін ескере отырып, инвестициялық жобаларды іске асыруды үйлестіру бойынша инвесторлармен жұмыс жүргізуі тиіс екенін айтты.
«Болат өнеркәсібіне арналған шикізат – ыстық крикетті темір өндіру жобасын іске асыру үшін газдың үлкен көлемі қажет болады. Сонымен қатар қажетті шикізат базасы мен білікті кадрлар бар, ендігі кезекте халықаралық сапа және экология стандарттарына сәйкес келетін түпкілікті өнім шығару, терең өндеу өндірісін жолға қою қажет», – деді Қазақстан Премьер-Министрі Олжас Бектенов
Облыс әкімдігі бұл жобаны іске асыру өңір үшін қуатты серпіліс екендігін атап өтті. Бұл жоба республиканың қолданыстағы газ тасымалдау желісімен байланыстыруға мүмкіндік береді және өңірдің табиғи газ бойынша қажеттілігін, оның ішінде бәсекеге қабілетті өндірісті дамыту үшін артып келе жатқан қажеттіліктерін қамтамасыз етеді.
Облыс әкімі Құмар Ақсақаловтың айтуынша, ауқымды жобаны іске асыру елді мекендерді де, оған қоса көп отын көлемін қажет ететін ірі инвестициялық жобаларды да газдандыруға мүмкіндік береді. Айта кету керек, Қостанай облысында ауылдық елді мекендердің тек 28%-ы орталық газбен қамтамасыз етілген. Сондықтан бұл жобаның өңір тұрғындары үшін маңызы зор.
Сондай-ақ, 2023 жылғы 11 ақпанда ҚР Энергетика вице-министрі Жандос Нұрмағанбетов Қостанай облысының тұрғындарымен кездесуде сөйлеген сөзінде өңірді газдандыру деңгейі 58,3% немесе 485 мың адамның табиғи газға қол жеткізе алатынын хабарлаған болатын.
ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасын орындау мақсатында Министрлік мүдделі органдармен және ұйымдармен бірлесіп, елді мекендерді одан әрі газдандыру және өңірдің өнеркәсіптік кәсіпорындарын газбен қамтамасыз ету үшін Ақтөбе облысынан Тобыл станциясына дейін Магистральдық газ құбырын салу мүмкіндігін қарастыруда.
2022 жылы газ өндіру мен өндіруді ынталандыру мақсатында заңнамалық түзетулер қабылданды, атап айтқанда:
— тұтынушылардың 2 жаңа санаты енгізілді (ірі коммерциялық тұтынушылар мен майнерлер);
— жер қойнауын пайдаланушылардан газ сатып алудың ынталандырушы жаңа формуласы әзірленді;
— 5 жылдық кезеңге тауарлық газды көтерме саудада өткізудің шекті бағаларын бекітуді реттейтін норма қабылданды. Бұл ұзақ мерзімді перспективада газ нарығы субъектілерінің қызметін жоспарлауға мүмкіндік береді. Бұрын баға 1 жылға бекітіліп, ұзақ мерзімді жоспарлар құруға мүмкіндік бермеді.
Газ саласын дамытудың 2026 жылға дейінгі Кешенді жоспары қабылданды, ол газдың ресурстық базасын ұлғайту, газға баға белгілеуді реформалау және азаматтардың әлеуметтік осал санаттары үшін бағаны тежеу жөніндегі шараларды көздейді.
Бақыт ТҰРАШ
