Премьер-Министр Олжас Бектенов өңірлердегі отандық агроөнеркәсіп кәсіпорындары өкілдерімен кеңейтілген форматта кездесу өткізді, онда ауыл шаруашылығы саласын қолдау мәселелері және астық жинау науқанының барысы талқыланды. Мемлекет басшысының «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты халыққа Жолдауында белгіленген мақсаттарға қол жеткізу жөніндегі шаралар қаралды.
Кездесу барысында АӨК субъектілерін ұзақмерзімді мемлекеттік қолдау тәсілдері қаралды.
«Мемлекет басшысы өзінің халыққа Жолдауында кәсіпкерліктің дамуы мен оны қолдау шараларына ерекше назар аударды. АӨК-тің тұрақты дамуы – біздің азық-түлік қауіпсіздігіміздің кепілі, сондықтан Үкімет 1 млн-нан астам азаматымыз жұмыспен қамтылған ауыл шаруашылығын қолдау шараларын жалғастыра береді», – деп атап өтті Олжас Бектенов.
Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров және Ақмола, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Жамбыл облыстарының әкімдері АӨК-ті мемлекеттік қолдау шараларын іске асыру туралы баяндады.
Президент тапсырмасы бойынша биыл Үкімет көктемгі егіс және астық жинау науқанын оңтайлы жүргізу үшін қажетті жағдайдың барлығын жасады. Саланы жеңілдікпен қаржыландыру көлемі бірінші рет 3 еседен астам ұлғайтылып, рекордтық көрсеткішке, яғни, 580 млрд теңгеге жеткізілді. Бұл қаражат егіншілерді тікелей несиелендіруге, пайыздық мөлшерлемені төмендетуге және форвардтық сатып алуға жұмсалды. Сыйақы мөлшерлемесін төмендету Бәйтерек холдингі коммерциялық қаражатты тарту сатысында жүргізілді. Келесі жылы қайта өңдеу кәсіпорындарын қаржыландыру кезінде осындай тетік іске қосылады. Жалпы, агробизнеске мемлекет тарапынан тұқым материалы мен тыңайтқыш сатып алудан бастап, экспорттық қолдауға дейінгі барлық кезеңде жан-жақты көмек көрсетіледі.
Президент тікелей субсидиялаудан қолжетімді несие беруге көшу арқылы АӨК субъектілерін қаржыландыру көлемін ұлғайту міндетін қойды. 2025 жылдан бастап шаруалар қаржы институттарынан тікелей арзандатылған несие ала алады. Субсидиялау мәселелері толығымен Ауыл шаруашылығы министрлігіне жүктеледі. Осылайша, шаруа субсидия ресімдеу бойынша артық әуре-сарсаңнан құтылады.
Биыл жеңілдетілген несиелеудің рекордтық көлеміне қол жеткізілді. Келесі жылдан бастап саланы қаржыландыру көлемін арттырып, 700 млрд теңгеге дейін жеткізу жоспарланып отыр. Премьер-Министр Олжас Бектенов биылғы желтоқсан айында шаруаларға келесі жылдың алғашқы қаржысы түсуі тиіс екенін атап өтті.
Ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуды жеңілдікпен қаржыландыру мәселесіне ерекше назар аударылды. Үкімет биылғы бөлінген қаражат көлемін едәуір ұлғайтты, бұл 2 мыңнан астам ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге қолда бар паркті жаңартуға мүмкіндік берді. Ел шаруалары 19,5 мың ауыл шаруашылығы техникасын сатып алды, жаңарту деңгейі – 5%-ды құрайды. Бұл көрсеткішті жыл соңына дейін 5,5%-ға, келесі жылы 6,5%-ға дейін жеткізу жоспарлануда. Сонымен қатар отандық нарықтың қажеттіліктерін ескере отырып, ауыл шаруашылығы техникасын шығаратын қазақстандық кәсіпорындардың қуатын арттыру тапсырылды.
Биылғы наурыз айында елімізде отандық тыңайтқыштарды сатып алу үшін аванстық субсидиялау тетігі енгізілді. Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын мемлекеттік қолдаудың арқасында биыл топыраққа 1,2 млн тонна тыңайтқыш енгізілді, бұл өткен жылғы деңгейден 2 есеге артық. Мемлекет басшысының ауыл шаруашылығы жерлерінің тозуын азайту жөніндегі тапсырмасын ескере отырып, әкімдіктер 2025 жылы тыңайтқыш енгізу көлемін 1,9 млн тоннаға дейін арттыруы қажет.
Отандық тұқым шаруашылығын дамыту мәселесін қарастыру кезінде өсімдік шаруашылығында, әсіресе көкөніс, жеміс және бақша дақылдарына қатысты импорттық тұқым материалдарын пайдалануды қысқартудың маңыздылығы атап өтілді. Ауыл шаруашылығы министрлігіне селекция және тұқым шаруашылығы жүйесін сапалы дамыта отырып, осы мәселемен айналысу тапсырылды. Сондай-ақ отандық тұқым өндірушілердің пайдасына субсидиялау тетігін қайта қарау қажеттігі көрсетілген.
Жиынға қатысушылардың назары өнімді қайта өңдеу және экспорттау арқылы өткізуге аударылды. АШМ деректері бойынша биылғы астық өнімі кем дегенде 20 млн тоннаға жетеді деп күтілуде. «Атамекен» палатасымен Сауда және интеграция министрлігіне дәстүрлі өнімдермен шектелмей, Орталық Азия, Қытай, Ауғанстан және Иран сияқты ауыл шаруашылығы өнімдерінің басым экспорттық нарығын кеңейту, сонымен қатар ЕО елдері, Солтүстік Африка, Оңтүстік-Шығыс Азия және т. б. жаңа бағыттарды пысықтау тапсырылды.
Премьер-Министр еліміздің азық-түлік өнімдерімен өзін-өзі қамтамасыз етуінің маңыздылығын атап өтті. Ауыл шаруашылығы саласын жан-жақты қолдау және оған қолайлы жағдай жасау бағытында қажетті шаралардың барлығын қабылдап жатқанын атап өтті. Сонымен қатар бизнес те ашық әрі адал жұмыс істеуі тиіс. Мемлекеттен бөлінген қаражаттың тиімсіз жұмсалуына жол бермеу үшін 2025 жылы елімізде ауқымды ауыл шаруашылығы санағы жүргізіледі. Ол жер және егіс алқабы, мал басы, ауыл шаруашылығы техникасы мен инфрақұрылым бойынша деректерді өзектендіруге мүмкіндік береді.
«Президент Жолдауында ауыл шаруашылығын дамыту, өнімділікті арттыру және ауыл тұрғындарын жыл бойы жұмыспен қамту, саланы тиімді әрі ашық қаржыландыру бойынша нақты міндеттер қойылды. Аталған жұмыс мемлекет пен бизнестің бірлескен тығыз қарым-қатынасы шеңберінде іске асырылуы тиіс. Тек сонда ғана біз жоғары нәтижеге қол жеткіземіз», – деп атап өтті Олжас Бектенов.
Еліміздегі ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы өнім жинау алаңы биыл 23,3 млн га құрайды. Бүгінгі таңда 11,3 млн га дәнді және бұршақты дақылдар жиналды немесе 67,9% (өткен жылы осыған ұқсас көрсеткіш 42,8%-ды құрады). Орташа өнімділігі 14,7 ц/га болған кезде 16,7 млн тонна астық бастырылды, бұл агротехнологиялардың дұрыс қолданылғанын көрсетеді. Элиталық тұқымдардың үлесі 7,1%-дан 9%-ға дейін өсті.
Премьер-Министр жаңа егінді сақтау және нанның сапасын жақсарту мәселесі маңызды екенін атап өтті. Республикада астықты сақтаудың жалпы сыйымдылығы 30 млн тоннаны құрайды. АШМ мәліметіне сәйкес, көрсетілген қуат көлемі өткен жылдардың ауыспалы өнім қалдықтарын ескере отырып, жоспарланған егін үшін жеткілікті. Астық қабылдау кәсіпорындарына 2,5 млн тонна астық, оның ішінде 1,8 млн тонна бидай түсті. Жаңа өнімді қабылдауға элеваторларды босату үшін астықты ауыстырып тиеу және сату бойынша жұмыс жүргізілуде. Мәселен, биылғы тамыз айында және қыркүйектің 15 күнінде Азық-түлік корпорациясы мен ҚТЖ 1,2 млн тонна астықты тасымалдады, оның 1 млн тоннасы экспортқа жіберілді. Астықтың бір бөлігі Өзбекстан мен Қытайға экспортталады, қалған көлемі ішкі қажеттіліктерге бағытталады. Қыркүйек айында ҚТЖ-ның жаңа астық дақылын тасымалдауды қамтамасыз ету жоспары 1,9 млн тоннаға дейін ұлғайды, 20 күн ішінде 500 мың тоннадан астамы жөнелтілді, оның ішінде – 400 мың тоннадан астамы экспортқа шығарылды. Қазақстандық астықтың дәстүрлі өткізу нарығы – Иранға жөнелту жанданғаны байқалады.
Ауыл шаруашылығы жұмыстарын сапалы жүргізу үшін биыл фермерлер жеңілдетілген отын мен тыңайтқыштардың жеткілікті көлемімен қамтамасыз етілді. Өңірлерге 226,2 мың тонна арзандатылған дизель отыны немесе жоспардың 64%-ы жөнелтілді. Бұл бағыттағы жұмыс жалғасуда. Энергетика министрлігі дәнді және майлы дақылдарды кептіруге қосымша 67,7 мың тонна дизель отынын бөлді.
Үкімет басшысы ағымдағы жұмыстың негізгі басымдығын атап өтті – егін жинау науқанын оңтайлы мерзімде аяқтау, жиналған егінді сақтау және өндірілген өнімді өткізуді қамтамасыз ету. Мұнда барлық мүдделі мемлекеттік органдар мен ұйымдардың үйлестірілген жұмысының маңызы атап өтілді.
Кездесу қорытындысы бойынша Премьер-Министр мемлекеттік органдарға елдегі егін жинау науқанының сапалы аяқталуын қамтамасыз етуді, сондай-ақ бизнестің барлық ұсыныстары мен тілектерін пысықтауды тапсырды.
Бақыт ТҰРАШ